Selasa, 14 Juli 2020

PIDARTA BASA BALI

Pidarta

Malarapan patpat kawagedan (keterampilan) mabasa, tetujon utama malajahin basa Bali mangda para Peserta didikné maderbé kawagedan mabaos nganggén basa Bali, inggian ring pasuitran miwah ring pakraman. Kawagedan puniki banget kaaptiang risajeroning mabebaosan nganggén basa alus manut katatwaning anggah-ungguhing basa Bali.

a.      Wirasan Pidarta
            Pidarta inggih punika daging pikayunan sané kawedar ring sang sareng akéh sané matetujon mangdané indik napi sané kawedar punika prasida karesepang antuk sang sané mirengang. Mapidarta puniki mabuat pisan kaplajahin ring tingkat SMP duaning ring lomba nyastra Bali, pastika wénten lomba mapidarta sané pamiletnyané para Peserta didik tingkat SMP.
b.      Wangun Pidarta
            Sajeroning nyurat pidarta, patut kauningin format sané manut, mangda madaging: (1) murdan pidarta, (2) purwaka/pamahbah, (3) daging pidarta, lan (4) pamuput pidarta.
1.  Murdan pidarta (judul), patut kasurat manut topik utawi téma sané sampun kajantenang
2.      Purwaka/Pamahbah, kawedar pinaka pendahuluan sané madaging:
a.       Pangastuti, nganggén panganjali umat, Om Swastyastu.
b.      Matur suksma, majeng ring sang sané ngicénin galah
c.       Ngaturang Pangayubagia, majeng ring Ida Hyang Widhi Wasa.
3.      Daging pidarta, manut téma pidarta sané kajantenang.
4.      Pamuput pidarta, sané madaging atur indik:
a.       Nyutetang daging bebaosan.
b.      Nunas pangampura, mantuk ring saluir kakirangannyané.
c.       Matur suksma mantuk ring uratian para pamiarsa
d.      Salam pamuput, sané ketah nganggén parama santih.
c.       Panuréksan Pidarta
          Indik panuréksan juri ring lomba mapidarta, patut kauratiang mangda prasida ngamolihang jayanti. Sané katuréksa luiripun:
1.      Olah-olahan téma
Téma utawi topik pidarta dados olah manados judul/murda matios-tiosan sakantun mapaiketan ring téma pokoknyané.
2.      Pangwésan materi
Napi sané kabaosang mangda patut tur jangkep saha lancar rauh pamuput, nénten wénten sané katinggalin.
3.      Basa Bali
Sané dados unteng panuréksan risajeroning lomba:
a)  nganggén suara (vokal) sané becik, pulung tur madengen
b)  wirama (lagu ucapan) mabaos Bali mangda lengut tur manut
c)  nganggén basa Bali alus manut anggah-ungguh basa sané patut.
d)  ucapan/wacénan (pelafalan) manut baos Bali

4.      Tikas (Penampilan)
 Sajeroning mapidarta, napi sané kabaosang mangda kasanggra antuk
a)    semita (ekspresi) sané anut ring baos
b)   wirasa (penghayatan) sané tegep
c)    wiraga (bahasa tubuh) sané manut mawinan sida nudut kayun.
5.       Piteket (Amanat/Pesan)
Sajeroning mapidarta mangda wénten tetuek/piteket, amanat miwah pesan sané mawiguna ring sang sané mirengang. Nirguna mapidarta yéning nénten madaging pituduh becik sané patut katinutin.
d.      Luir Babaosan Mapidarta
Yening uratiang becik-becik, kantun akéh wénten luir bebaosan mabasa Bali alus sané wangunnyané masaih ring pidarta. Bebaosan punika madué wasta niri-niri minakadi:
1.      Pidarta (pidato)
Bebaosan mabasa Bali alus ring acara pakraman sane dagingnyane umum utawi nenten ngeninin indik ajahan agama.
Upami :
a.  Pidarta kelian ring krama banjar (indik ngwangun balé banjar)
b.  Pidarta pamilet lomba ring pakraman (indik narkoba)
2.      Dharma wacana (upanisad, siraman rohani)
Inggih punika bebaosan mabasa Bali alus ring acara pakraman sané madaging saindik-indik ajahan agama.
Upami:
a.  Bebaosan Ida Pedanda Madé gunung ring Bali TV
b.  Bebaosan Sri Mpu Dukuh Sakti ring Jaba Pura Pangkung Prabu

3.      Sambrama wacana (kata sambutan)
Inggih punika bebaosan mabasa bali alus sané kawedar pinaka nyanggra sajeroning acara pakraman utawi  pinaka panyanggra tamiu sajeroning upacara adat utawi agama.
Upami :
a.  Panyanggra Kelian Banjar Dinas ring ulang tahun sekaa teruna
b.  Panyanggra sang madué karya ring para undangan
4.      Atur piuning (laporan)
Bebaosan mabasa Bali alus sané nguningayang kawéntenan karya sané kalaksanayang.
Upami:
c.   Atur piuning manggala karya ulang tahun.
d.  Atur piuning pangrajeg karya pacaruan ngresigana.
Salanturnyané patut taler kauningin mungguing wénten makudang-kudang istilah sané wénten paiketannyané ring pidarta mabasa bali, minakadi :
1.        Dharma tula: pabligbagan umum (diskusi)
2.        Widya tula: pabligbagan saindik-indik daging kaweruhan (ilmu pengetahuan)
3.        Dharma suaka: bebaosan ngaptiang kapiolasan utawi daging ipun wénten sané jagi kasuakayang.
4.        Sima krama: patemon padarmasuakan.
5.        Saur-pitakén: tanya jawab.
Sajaba punika, patut taler kawikanin mungguing wénten makudang-kudang istilah kanggén maosang anaké sané sering mabebaosan ring pakraman (patemon resmi) minakadi:
1.        Pamidarta : sang sane mapidarta (orator)
2.        Pamaos : sang sane maosang kriapatra utawi makalah (pemakalah, penyaji)
Ugrawakia: pangenter, sang sane ngenterang acara (MC, pembawa acara)

1 komentar:

  1. Casino Games Near Me - JT Hub
    JT Hub has 밀양 출장안마 everything you 서산 출장샵 need to try your hand at casino games. Click on the link below 하남 출장안마 and find out more about games you 군산 출장안마 love. 군포 출장샵

    BalasHapus